Het is je beste eigenschap die voor conflicten zorgt

Je kent vast wel iemand die tijdens een sollicitatie ‘perfectionisme’ noemt als slechtste eigenschap. Het lijkt valsspelen. Kijkend naar mijn eigen conflicten en naar de conflicten die ik begeleid, wordt echter duidelijk dat onze slechte kanten altijd een uitvergroting zijn van onze beste eigenschap.

Wie onder druk staat, schiet door in zijn beste eigenschap.

Daniel Ofman, een Nederlandse ingenieur, beschreef dit al begin jaren negentig. Het gedrag dat jij een ander verwijt (bijvoorbeeld pietluttigheid) is volgens die ander niet zo’n groot probleem of zelfs een kwaliteit (perfectionisme). Meer dan twintig jaar geleden ontwikkelde Ofman een kwadrant die individuen helpt om niet alleen hun kernkwaliteiten te bepalen, maar ook de vervormingen van die kwaliteit.

Dit is de KernKwaliteitenKwadrant:

Dit is hoe je deze voor jezelf bepaalt:

Je Kernkwaliteit

In het eerste veld ga je op zoek naar de specifieke sterkte die bij jou hoort en zonder welke anderen je niet zouden herkennen. Denk niet alleen aan werksituaties. Je meest bepalende talent is niet afhankelijk van de context, want dan zou het een aangeleerde vaardigheid zijn (nurture versus nature). Het is die éne kernkwaliteit die je niet kan uitzetten.

Juist deze innerlijke eigenschap van je is interessant omdat deze je drijfveer bepaalt én zich in stressvolle omstandigheden vervormt.

Je Valkuil

In de uitvergroting van je Kernkwaliteit kom je terecht wanneer je onder druk staat.

Denk aan wat je gemakkelijk verweten wordt: ‘Wees niet zo’n.. ‘ of ‘Doe niet zo.. ‘

Stel: jouw Kernkwaliteit is dat je ‘energiek’ bent. Mogelijk sla jij – als je moe en gestresseerd bent – door in ‘chaos’. Dan is ‘chaotisch’ je Valkuil.

Wie in zijn valkuil terecht komt, houdt op effectief te zijn.

Je Uitdaging

Dit is het positief tegenovergestelde van je Valkuil: een eigenschap die je niet hebt, maar die je goed zou kunnen gebruiken.
De perfecte aanvulling op je Kernkwaliteit dus.

Als je Kernkwaliteit ‘energiek’ is en zich in stresserende omstandigheden tot ‘chaos’ (= je Valkuil) vervormt, dan zou ‘focus’ je Uitdaging kunnen zijn. Als je aan je energie focus toevoegt, dan is the sky the limit.

Je Allergie

Je allergie tot slot is zowel een overdosis van onze eigen Uitdaging als de tegenpool van je Kernkwaliteit.

De paradox van je Allergie is dat het gedrag is waar jij knettergek van wordt bij een ander, maar dat jij ook kan vertonen onder extreem stressvolle omstandigheden of wanneer je de uitputting nabij bent.

Is je Kernkwaliteit zorgvuldigheid dan ben je in samenwerkingen hoogstwaarschijnlijk allergisch aan visionaire, conceptuele of ‘gemakkelijke’ mensen die snel schakelen en daarbij fouten maken. Toch bestaat jouw Uitdaging er hoogstwaarschijnlijk in om wat meer los te laten en risico’s te durven nemen. Voel je dat iemand in je Allergie zit, dat is dat dus dé kans om je Uitdaging te ontdekken.

Nemen we nog eens het eerdere voorbeeld. Stel dat jouw Kernkwaliteit is dat je ‘energiek’ bent. Hoogstwaarschijnlijk stoor jij je dan juist aan mensen die erg gestructureerd en gefocused zijn (controlefreaks of perfectionisten in jouw taal). Als reactie daarop schiet jij door in je energie en beland je in je Valkuil, nml. ‘chaos’. Op dat punt aangekomen klapt de samenwerking, want controle is niet verzoenbaar met chaos.

Het kwadrant en conflicten

Het kwadrant biedt inzicht in jouw unieke automatische gedragspatronen en afweermechanismen.

Zo blijkt in crisissituaties vaak dat partijen vastzitten in hun Valkuil. Hun beste eigenschap is vervormd tot gedrag dat hen belet om nog effectief te zijn.

Helpt de kwadrant ook om conflicten op te lossen? 

Als mediator zet ik de Kernkwaliteitenkwadrant soms in om het conflict te duiden.

Het laat partijen immers inzien dat de vervorming is ontstaan als reactie op gedrag van een ander waar ze allergisch aan zijn. Dat helpt om samen tot eenzelfde probleemdefinitie komen, een eerste stap in de de-escalatie van een conflict.

De volgende drie inzichten bieden verdere de-escalatie:

Je bent niet zozeer allergisch aan een persoon dan wel aan specifiek gedrag. Namelijk het gedrag dat precies het tegenovergestelde is van jouw beste eigenschap.

Onder elk irritant gedrag zit een Kernkwaliteit verscholen. Een pietluttige perfectionist heeft als kwaliteit ‘zorgvuldigheid’ en een chaoot is iemand die erg ‘bevlogen’ en ‘energiek’ is. Spreek je mensen aan op hun kwaliteit (en niet op de vervorming ervan) dan blijkt plots weer veel mogelijk.

Het kwadrant verklaart niet alleen waarom mensen overhoop liggen, maar ook waarom ze ooit gingen samenwerken. We zijn altijd op zoek naar complementariteit én diversiteit is een belangrijke factor in het succes van teams.

Het inzicht in jouw unieke Kernkwaliteit en de bijbehorende vervormingen – Valkuil en Allergie – helpt tot slot om nieuwe conflicten te voorkomen. Zie je dat je in je Valkuil bent beland, dan zijn er twee mogelijkheden: je staat onder stress of iemand zit in je Allergie. In het eerste geval moet je gas terug nemen. In het tweede geval helpt het om te beseffen dat het je Allergie is die je dwars zit: specifiek gedrag dus en niet die persoon.

Wil jij op zoek naar jouw Kernkwaliteitenkwadrant?

Vraag feedback aan iemand die jou al lang en goed kent of kijk goed naar degene met wie je een conflict hebt!