“Met alle respect, maar..”

Machtsvertoon is niet altijd even herkenbaar. In een aandeelhoudersvergadering of teamoverleg bijvoorbeeld klinken beledigingen vaak in eerste instantie beschaafd. Zoals in de titel van dit bericht. Door de ‘relationele boodschap’ er in te benoemen, los je het machtsvertoon effectief op.

Een – ook onder professionals – ongekend populaire oneliner zowel in Vlaanderen als in Nederland is ‘Met alle respect, maar …‘.
Dat is niet zomaar. Wat zegt het eigenlijk?

• Met alle respect, maar het Kazachstaans elftal, dat moet je (als het Oranje elftal zijnde) eigenlijk gewoon oprollen.
• Met alle respect, maar als de VVD instemt met het voorstel tot belastingverhoging, dan weten ze niet meer waar ze mee bezig zijn.
• Met alle respect, maar als je dat aantrekt vanavond, rijd je niet met mij mee naar het feest.

De uitdrukking is behoorlijk vaag en je voelt meteen de schurende tegenstelling tussen het woord ‘respect’ en de beledigende toon.

In de zakelijke wereld klinkt het als volgt:

• Met alle respect, maar als jullie als aandeelhouders niet begrijpen dat deze koerswijziging cruciaal is, dan zegt dat genoeg.
• Met alle respect, maar als je denkt dat ik dat project ga leiden met hem, dan weet je niet wat hier op de werkvloer gaande is.

De relationele boodschap

‘Met alle respect’ heeft dus niets te maken met respect. Waarom wordt de contradictorische opener in de media, in collegezalen, in de politiek én in het bedrijfsleven dan zo vaak gebruikt?

De psycholoog en filoloog Paul Watzlawick omschreef vijf wetmatigheden (axioma’s) die de basis zijn voor iedere communicatie. Zijn Tweede Axioma biedt een verklaring.

Axioma II

Iedere communicatie bezit een inhouds- en betrekkingsaspect. Laatstgenoemde classificeert de eerste.

 

Het klinkt ingewikkeld, maar het is het niet. Terwijl het inhoudsaspect de letterlijke boodschap is doelt het betrekkingsaspect doelt op de relatie tussen de spreker en de ander.

Eenvoudiger gesteld: de spreker zegt ook iets over 1) hoe hij of zij wil aangesproken worden en 2) hoe hij zich verhoudt tot de ander. Dat is de relationele boodschap.

Hoewel ‘Met alle respect, maar‘ inhoudelijk gezien betekent dat je iemand respecteert, is de relationele boodschap in de eerder geciteerde voorbeelden: ik sta boven jou. Ik heb de macht om jou op je plaats te zetten. Vergelijkbaar met een gorilla die zichzelf luid op de borst slaat om andere mannetjes af te schrikken.

Ondoorzichtig machtsvertoon in samenwerkingen

Ogenschijnlijk beleefde beledigingen tieren welig op de werkvloer, in managementteams en in bestuursraden. Dat hoeft niet zo te zijn in jouw team of organisatie. Meer aandacht voor relationele boodschappen helpt te voorkomen dat (werk)situaties escaleren.

Let daarom extra op verbloemde dreigementen en afwijzingen. Relationele boodschappen vergelijkbaar met ‘Met alle respect, maar..’ zijn:

– Daar kunnen we het met zijn allen wel over eens zijn denk ik.
– Zo liggen de feiten nu eenmaal.
– Als je er echt verstand van hebt dat begrijp je dat ..
– Ieder normaal denkend mens weet toch dat ..
– Het is een feit dat ..
– Zeg nou zelf ..

Het probleem van dit soort communicatie: awls een machtsstrijd niet openlijk wordt gevoerd, verzuren samenwerkingen.

Wat je er tegen kan doen

Wil je energie en plezier houden in je samenwerkingen, gebruik bovenstaande quotes – met de bijtende ‘Met alle respect‘ op kop – dan niet en communiceer daarentegen rechtstreeks en open.

Neem ook verantwoordelijkheid voor hoe mensen met wie je samenwerkt met jou omgaan. Zet een collega, afdelingshoofd of medevennoot je in de hoek met een ‘Met alle respect maar‘ ga dan niet in op de inhoud, maar benoem de boodschap die je tussen de lijnen hoort.

Hanteer daarbij de regel van drie. De eerste relationele boodschap van machtsvertoon kan ongelukkig zijn, bij de tweede keer kan jouw interpretatie de oorzaak zijn van het schurend gevoel, maar bij de derde keer weet je dat er wel degelijk wat aan de hand is.

Aan de hand van deze reacties kan je ‘Met alle respect maar‘ tackelen:

• Wat je zegt, is een zogenaamd beleefde manier om me te beledigen. Heb je dat in dat gaten?
• Je impliceert dat ik maar een sukkel ben. Of begrijp ik dat verkeerd? Kunnen we het daar over hebben?
• Eigenlijk zeg je dat ik niet weet waar ik mee bezig ben. Klopt dat?

Door te benoemen wat de opmerking zegt over jullie relatie ontkracht je de machtsuitoefening van de spreker én maak je het werkelijke probleem bespreekbaar.

Of het machtsvertoon nu onopzettelijk of doelbewust was, je collega, teamleider of businesspartner weet vanaf nu dat je je niet laat wegzetten. De spreker heeft nu de ruimte om de relationele boodschap recht te zetten.

Het lijkt misschien een inspanning, maar als je in je zakelijke samenwerkingen gaat letten op relationele boodschappen, vermijd je dat wrijvingen oplopen en escaleren in een conflict.

De inspanning is het ruimschoots waard. Door een machtsstrijd te ontmantelen en elkaar aan omgangsvormen te houden, haal je weer energie en plezier uit je werk!