Culturele omschakeling en interne strijd

Een goede vriendin van me is deze week met haar man en hun kinderen naar Parijs verhuisd.
De stad is romantisch, niet ver weg en een buitenlandse promotie klinkt als goed nieuws. Bovendien spreken mijn vrienden vloeiend Frans, dus ook dat valt niet tegen. Maar hoe global zijn we echt?

Erasmus noemde zichzelf al een wereldburger en dat is maar liefst zes eeuwen geleden. Mijn vriendin zal het ‘moeten’ groeten van de buren vast fijn vinden en ze laat het ook wel uit haar hoofd om in Parijs een restaurant binnen te lopen in een short en een marcelleke om te dineren.

Stel dat jij voor de keuze staat: promoveren naar het buitenland of een nieuwe baan zoeken in eigen land, wat kies je dan?

Opnieuw beginnen is niet te onderschatten

De organisatiecultuur wordt wennen en ook de werkethiek en de sociale omgangsvormen verschillen per land en soms zelfs per regio. Als houvast grijp je logischerwijze terug naar wat je gewend was in je oude baan. Maar daar botst het vaak. Je oude verwachtingen kunnen ongeschikt zijn voor het nieuwe kader, óók binnen de Europese Unie.

Een vreemde omgeving met andere waarden, normen en gewoonten vergroot de anticipatie- en aanpassingsstress die gepaard gaat met elke nieuwe baan.

Voeg daar aan toe dat studies uitwijzen dat expats hun functie in het buitenland omschrijven als betekenisvol, hun verantwoordelijkheden als omvangrijk maar de feedback die ze krijgen als ontoereikend. Dan begrijp je waarom elke buitenlandse functie te beschouwen is als een uitdaging.
Bron: Bird and Dunbar (1991), Getting the job done over there Improving expatriate productivity. Natl. Prod. Rev., 10: 145–156.

Mijn vrienden hebben al een fijn huis in Parijs en spreken Frans, waardoor het vinden van een goede school, kinderopvang en Franse administratie de grootste hobbels lijken. Maar het emotionele en psychologische proces straks in Frankrijk is de echte uitdaging.

Culturele omschakeling

Onze identiteit is niet erg flexibel. We hebben veel meer cultureel bepaalde ideeën dan we denken en dat botst.

Oók in Frankrijk, waar alles moet gebeuren comme il faut (‘zoals het heurt’), ongeacht of het gaat over het krijgen van een massage, het frankeren van een enveloppe, aanspreken van de leraar van je kind, invullen van een formulier, of de bereiding van een eend. Een faux pas (‘misstap’) gaat niet ongemerkt voorbij.

Daarnaast kent Frankrijk een hiërarchische structuur in werk en maatschappij en een waardering voor rationaliteit.  De combinatie daarvan met een hang naar autonomie en gezelligheid (elkaar begroeten, praten over andere dingen dan werk) zorgt ervoor dat de Fransen soms warm en koud tegelijkertijd blazen.

Expats hebben een verscheidenheid aan culturele aanpassingsvaardigheden nodig om te overleven in een vreemde omgeving en cultuur .

Ook ik heb na mijn verhuizing naar Nederland niet alleen mijn ideeën over Nederlanders, cultuur en goed leven moeten bijstellen, maar ook het beeld dat ik van mezelf had.

De financiële gevolgen van een mislukte integratiepoging

Is het verlies in dat geval voor mijn vrienden, of hun jonge kinderen die zich opnieuw moeten aanpassen bij terugkomst uit Parijs? Misschien wel, maar daar staat tegenover dat hun kinderen een tweede taal beheersen en de band tussen mijn vriendin en haar man misschien is versterkt in de periode zonder druk sociaal leven.

Als expats vervroegd terugkeren of niet goed presteren door aanpassingsstress is het de werkgever die de rekening betaalt.

Uit het hierboven geciteerde onderzoek van Bird en Dubar blijkt dat de gemiddelde financiële schade in geval van een niet geslaagde promotie naar het buitenland $ 40.000,- tot $ 250.000,- bedraagt. En die berekening omvat nog niet de minder tastbare verliesposten zoals verloren gegane zakelijke initiatieven of goodwill (Bird and Dunbar (1991).

Gezien deze duizelingwekkende verliesposten waarvan de hoogte bekend is sinds de jaren ’90 is het des te verbazingwekkender dat niet alle internationaal opererende bedrijven interculturele training ter voorbereiding aanbieden of coaching dan wel mentoring na aankomst.

Het zou een hele boel frustratie én geld besparen.