Interculturele veranderingsprocessen

Het transformatieproces dat Louise Dancet (oprichter van Unfold Conflicts) doormaakte als immigrant in Nederland staat beschreven in de Systeemtheorie van interculturele transformatie (SIT) van Wiseman. Hij ontdekte dat culturele veranderingsprocessen gekenmerkt worden door een cyclisch proces. Dat is als volgt:

Stressfase

In een nieuw land wordt iemand zich bewust van de grenzen van wat hij of zij acceptabel vindt. Hij of zij wordt zich ook bewust van zijn gedragingen. Deze fase wordt ook de fase van illiminele kwestbaarheid genoemd. Het verhoogde zelfbewustzijn en dus gevoel van kwetsbaarheid bij de expat kan leiden tot weerstand, ontkenning, vermijding en terugtrekking.

Meteen de reden waarom een gezin geëmigreerd uit Turkije zich in Nederland het liefst vestigt in een Turkse buurt en Louise Dancet na een tijdje minder haar heil zocht bij de Nederlandse vrienden van haar man en meer bij andere expats in Amsterdam.

Adaptatiefase

Na stress komt gelukkig de fase waarin inwijkelingen de gebruiken en uiterlijke gedragingen van het gastland geleidelijk aan overnemen. Dit betreft uiterlijke gedragingen (taal leren, supporteren voor lokale clubs, etc.). Kernwaarden en basisovertuigingen laten zich niet zo gemakkelijk aanpassen.

Groeifase      

Als adaptatie goed verloopt (hoewel altijd met vallen en opstaan) voelt de aangepaste expat dat zijn (vaak onbewuste) weerstand tegen de nieuwe cultuur afneemt. Als de nieuwe omgeving zich na adaptatie ook openstelt en een beroep op de expat gaat doen, versterkt het adaptatieproces zich.

Wat betekent dit voor interculturele mediation of cross-cultural counselling?

Een belangrijk deel van het werk van Unfold Conflict is de weerstand van partijen in een mediation of van de expat die door een adaptatieproces gaat, te detecteren en te helpen wegnemen. Daarbij gaat het erom partijen of de expat te laten werken zowel aan het begrip van de betekenis van elkaars uitingen, als aan een gemeenschappelijk perspectief op de problemen die zich stellen.

Weerstand kan namelijk alleen overwonnen worden wanneer partijen hun onderlinge cultuurverschillen willen erkennen en aanvaarden. Aanvaarding betekent overigens niet per se dat iemand de culturele gedragingen van de ander overneemt en zo zijn eigen achtergrond verloochent. Unfold Conflicts legt partijen niets op, maar biedt inzicht in vooroordelen, stereotyperingen en culturele waarden.

Bronnen: de Systeemtheorie van Wiseman, culturele dimensies volgens Hofstede, illiminele kwetsbaarheid volgens Van Bekkum, interculturele mediation volgens Januschek en Hfdstk 10: Interculturele diversiteit, geschreven door B. de Vries uit het Handboek Mediation.